Şeker yarası, şeker hastalığı (diyabet) nedeniyle oluşan bir yaradır. Bu tür yaralar, diyabet hastalarının hastaneye yatış sebeplerinin başında gelir ve genellikle ayakta enfeksiyon ve yaralar şeklinde ortaya çıkar. Bu yaraların oluşmasında en önemli faktör, tıkanan damarlardır. Diyabet hastalarında felç riski 5 kat, bacakta damar hastalığı 5 kat ve kalpte damar hastalığı ise 2-4 kat daha fazla görülür. Hastalardaki atardamarların tümü bu durumdan etkilenir. Diyabet hastalarının yaklaşık %1-4'ünde her yıl ayak yarası gelişir ve bu hastaların yaşam süresi boyunca yaklaşık %20'sinde şeker yarası bulunur. Şeker yarası enfeksiyon geliştirdiğinde, hastaların %20'sinin bacağı kesilebilir. Bu sebepten ötürü şeker yaraları çok önemsenmelidir. Bacak kesilen hastaların %85'inde ilk safhada ayakta yara vardır. Yapılan araştırmalara göre, dünya genelindeki bacak kesilmelerinin %75'inin diyabet hastaları için yapıldığı saptanmıştır. Bacağı kesilen bir hastanın 5 yıl kadar yaşama olasılığı ise yaklaşık %40'tır. Bu sebeple şeker yarası olan hastalara etkin ve hızlı bir tedavi uygulanması gerekmektedir.

Şeker yarasının önemli belirtileri arasında ayak veya parmakta şişkinlik, morarma, kızarıklık, yara, kötü bir akıntıyla oluşan enfeksiyon ya da kangren oluşumu yer alır. Hastalığa ait bu belirtilerle beraber, bunların doku ve organa zarar vermesi sonucunda göğüs ağrısı, gözde bulanıklık, organlarda şişme, el ve ayakta halsizlik, ağrı ve ayakta oluşabilecek yaralar meydana gelir. Şeker hastalığı belirtisi varsa veya bu belirtiler hasta tarafından fark edilmediğinde damar tıkanıklığı belirtisi olabilir. Bu yaralar kendi kendine iyileşmez ve kalıcı yara olarak uzun süre etkin olur. Bu bir yandan yaşam kalitesini bozduğu gibi, diğer yandan bacağın kesilmesi gibi ciddi sonuçlara yol açabilir.

Şeker hastalığına sebep olan faktör tam olarak bilinmemektedir. Bu hastalığa maruz kalan hastada damar tıkanması gelişir ve hastaların yaklaşık %50'sinde damar sertliği bulunur. Diyabetin sinirlere zarar vermesi ile sinir sıkıntısı da başlar. Beyinsel hissizlik, hastanın ayak biçiminin bozulmasına, yara ve enfeksiyonların gelişmesine neden olur. Bu durumdaki hastalar sıcağı, ayakkabı vurmasını hissetmez; ayağına gelebilecek bir darbenin bile farkına varmaz ve cilt kendini yenileyemez. Bundan dolayı şeker yarası ve enfeksiyon gelişimi hızlanır ve küçük bir ayak yaralanmasında dahi bunu fark etmeyeceğinden tedavi gecikebilir. Şeker hastasındaki damar tıkanıklığı, en çok diz altı damarlarını etkiler.

Şeker hastasının ayağında yara varsa, bu yaranın damar hastalığına ait olup olmadığı tetkik edilir. Şeker yarası muayene edilip, nabız kontrolü yapılır. Ayak bileği ve kol basınç indeksi ölçülüp, renkli doppler ultrasonografi ve damar tıkanıklığı incelemesi yapılmalıdır. Damar hastalığı ile alakalı değilse, ayak yarası tedavi edilir. Damar tıkanıklığı varsa anjiyografi yapılıp, tedavi planı belirlenir. Bu araştırmalar olmadan, ayak yarası 1-2 pansumanla iyileşmezse, damar tıkanıklığı bulgusu için inceleme yapılmalıdır. Şeker yarası tedavi edilmezse enfeksiyon olacağından, bu bacağın kesilmesi ile sonuçlanabilir. Dolayısıyla kesin tanı konulup, tedavi yapılması gerekir.

Şeker yarasında öncelik, diğer tedavilerle zaman kaybetmeden, hastadaki damar hastalığının tedavisine verilmelidir. Bu tür yaralar için çok yönlü bir iyileştirme yoluna gidilebilir. Kan şekeri ilaçla kontrol edilir, varsa enfeksiyona antibiyotik uygulanır, beslenme alışkanlığı değiştirilir. Yaranın bakımları uzmanlar tarafından yapılmalıdır. Damar tıkanması tanısı yapıldıysa, yine önce yaranın tedavisi yapılıp, hemen ayak veya parmak kesme uygulamasına gidilmemelidir. Acil durumda, bölgedeki cansız dokular alınıp, enfeksiyon boşaltılır.

Şeker yarası olan hastaların yaşam kalitesini artırmak için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır:

Şeker hastalarının bu önerilere dikkat etmesi ve doktorlarıyla sürekli iletişimde olması, şeker yaralarının oluşumunu engellemede ve var olan yaraların tedavisinde önemli rol oynar.